Прыняць тое, што не можаш выратаваць усіх

Фемактывістка і заснавальніца Беларускага хаба ў Кіеве аб нізавым актывізме і (не)выгаранні.

Актывізм для мяне − гэта праява актыўнай грамадзянскай пазіцыі. Гэта калі тое, як ёсць цяпер, для цябе настолькі непрымальна, што ты не можаш з гэтым мірыцца і спрабуеш гэта змяніць. Ёсць такая фраза «не магу не рабіць». Калі я працавала ад гэтай матывацыі, я дзейнічала па прынцыпе: «бяром і робім». Але гэта не лепшая матывацыя, калі ты робіш з апошніх сіл, не думаючы пра сябе, таму што хутка ўзнікае праблема выгарання і захавання ўласных межаў,

Матывацыя «супраць» больш кароткатэрміновая, чым матывацыя «за». Цяпер, перайшоўшы да матывацыі «за», я разумею, што не змяню свет. Наўрад ці пры маім жыцці ў Беларусі ці там, дзе я буду жыць, будзе дасягнутая гендарная роўнасць. Але прынамсі я ведаю, што зрабіла ў гэта свой унёсак, і бачу ў гэтым сэнс.

Пытанне, што такое праца і што такое актывізм. Я не лічу, што актывізм мусіць быць нейкім фільтраваным. Калі чалавек працуе з раніцы да вечара, але пры гэтым у яго ёсць магчымасць раз на тыдзень схадзіць з кімсьці на каву, проста падтрымаць, паразмаўляць − гэта таксама актывізм. Калі ты перапрадаеш памідоры і з гэтай выручкі дапамагаеш камусьці − гэта ж таксама актывізм.
Галоўнае чэкаць сябе, свае межы, патэрны. Разумець, я дзейнічаю цяпер зыходзячы з нейкай псіхатраўмы ці таму што магу. Калі ўсё гэта мець на ўвазе, тады ты сама атрымліваеш рэсурс. Бачыць, як жыццё людзей мяняецца, гэта ж афігенна.

Напэўна, смеласць. Для мяне маё самае вялікае дасягненне − гэта псіхалагічная сталасць, прыняцце розных варыянтаў фіналу падзей, таго, што я магу камусьці не падабаецца ці камусьці не дагадзіць. Раней мяне вельмі моцна турбавала меркаванне іншых: думала, што скажуць людзі, ці абавязкова трэба было застацца ў добрых адносінах з кімсьці. Апошні год даў неймаверную колькасць сітуацый, калі разумела, што не змагу дагадзіць усім, што мае рашэнні будуць крытыкаваць. І я дзякую сабе за тое, што праяўляю смеласць.

Усе людзі вельмі розныя. Я шаную кожнага і кожную, бачу кожнага і кожную. Мне падабаецца бачыць, якія ва ўсіх розныя бровы, вочы, ямінкі на шчоках, гэта ж клёва. Мне хочацца звяртаць увагу на тое, што ўсе розныя, разбіваць стэрэатыпы. Так, мне 38 і ў мяне сінія валасы. І мне падабаецца заяўляць, што ў 38 жанчына можа быць любой, яна не павінна быць «такой і такой». Як і старэнне, зморшчынкі… гэта ж пра досвед! Я не хачу гэта хаваць. Гэта мая скура, маё цела, якое змяшчае вельмі шмат памяці.

Мусіць, ключавая мая рыса − гэта каштоўнасць асобы. Для мяне вельмі важная каштоўнасць чалавека, кожнага канкрэтнага і кожнай канкрэтнай. Гэта датычыцца і мяне самой, калі я шаную сябе, клапачуся пра сябе, займаюся самаразвіццём, здароўем і гэтак далей. Так і іншых, калі я бачу і шаную чалавека як асобную персону, а не ў кантэксце групы людзей.

Я вельмі шаную людзей, якія працуюць глабальна, робяць праекты, якія змяняюць жыцці тысячы людзей. Але пры гэтым разумею, што змены заўсёды павінны ісці знутры. Без нізавага, лакальнага актывізму не будзе глабальных перамен. І перамены, якія адбываюцца не ў тысячах, а ў сотнях людзей − гэта вынік маёй працы, працы нізавай актывісткі, якая ў кантакце з гэтымі людзьмі.

Для мяне нізавы актывізм − гэта тое, што я магу зрабіць сама. Я разумею глабальную мэту, да якой хачу прыйсці, і раблю маленькі-маленькі ўнёсак. Часцей за ўсё мне не патрэбная дапамога, не заўсёды патрэбная каманда.

Яшчэ пытанне, ці трэба яго ратаваць. Ад чаго ратаваць? Я не веру ў выратаванне, я веру ў нейкія заканамернасці, у Сусвет і баланс. Я веру, што ўсё адбываецца не проста так, і ёсць нейкія рэчы, якія мы не можам убачыць адразу. Два прыклады: Чарнобыль і Беларусь 2020 года.

Чарнобыльская катастрофа не вартая такіх ахвяр, такой трагедыі. Але я не адмаўляю таго, што, магчыма, праз некаторую колькасць гадоў ці стагоддзяў гэта будзе адзінае чыстае месца на Зямлі. Толькі таму, што яго некалі паставілі на паўзу. Можа, чалавецтва ўсё засерыць вакол так, што толькі такія месцы змогуць адрадзіць жыццё на Зямлі.
Што да Беларусі, 2020 − гэта пераломны момант фарміравання нашай нацыі. Але гэта не каштуе ўсіх ахвяр і бед, якія мы вынеслі. Безумоўна, патрэбны нейкі выклік. Трэба супраціў ці здаровы страх, які вядзе цябе некуды. Але мне сумна разумець, што мы маглі б дасягнуць таго ж дзякуючы дэмакратычным пераменам, каштоўнасцям і нармальнаму развіццю, а не дзякуючы падзеям 2020 года.

Напэўна, не пытанне, а дзеянне. Якое дзеянне я б хацела, каб у адносінах да мяне зрабілі? Я люблю хадзіць на мерапрыемствы, якія арганізоўваю не я. Бо сама іх часта арганізоўваю (усміхаецца). У маім выпадку каб з'ездзіць некуды, паўстае пытанне, куды падзець дзяцей. Калі прыязджаю куды-небудзь, і разумею, што там будзе месца маім дзецям, ім будзе чым заняцца і мы ўсе разам адпачнем − мне супер прыемна, я шаную гэтую праяву клопату.

Але правільны адказ іншы: Незалежна ад таго, якія пытанні мне задаюць, я заўсёды скажу тое, што лічу важным.